Türk Havacılık Tarihi’nin Mihenk Taşı: Vecihi Hürkuş
1896 yılında İstanbul’da doğan Vecihi Bey, 1. Dünya Savaşı sırasında yaralanınca İstanbul’a döner ve Tayyare Mektebi’ni bitirerek pilot olur. Savaş sırasında 7. Tayyare Bölüğünde hizmet verirken bir muharebe sırasında Rus uçağını düşürür ve uçak düşüren ilk Türk tayyareci olarak tarihe geçer.
Ruslara esir düştüğü bir zamanda Nargin adasından yüzerek kaçtıktan sonra ülkeye geri dönüp 9. Harp Tayyare Bölüğü’nde göreve başlar. Bu bölükte görevliyken uçak projelerine devam eder, hatta bir av uçağı tasarlar ancak bu çalışmalar devam ederken Mondros Ateşkes Mütarekesi’nin imzalanması üzerine çalışmaları yarım kalır.
Vecihi Bey aynı zamanda Milli Mücadele’nin ilk uçuşunu yapan pilottur. İnönü ve Sakarya savaşları sırasında birçok destek uçuşu yapmış ve bir Yunan uçağını düşürmüştür. İlklerin insanı olarak niteleyebileceğimiz Hürkuş, kırmızı şeritli İstiklal Madalyası’na sahiptir ve TBMM tarafından üç kez takdirname alan tek kişidir.
Savaştan sonra İzmir’de tayyareciler yetiştirirken uçak inşa etmek düşüncesi tekrar canlanır ve ilk Türk uçağını inşa eder. VECİHİ K-IV isimli uçağını uçurur ama karşılığında ödül yerine ceza alır. Bu cezanın sebebi ise izin alacak bir kurum olmadığı için izinsiz uçuş yapmasıdır.
Askeri havacılıktan ayrılan Hürkuş 1930 yılında Kadıköy’de kiraladığı bir kereste fabrikasında VECİHİ XIV isimli ikinci uçağını inşa eder. Uçuş başarı ile gerçekleşince Vecihi Bey Uçabilirlik Sertifikası almak ister ancak “Tayyarenin teknik vasıflarını tespit edecek kimse bulunmadığından gereken vesika verilmemiştir” yanıtını alır. Yine de vazgeçmeyerek gerekli girişimleri yapar ve sertifikanın alınması için uçak sökülerek Çekoslovakya’ya gönderilir. Burada gerekli kontroller yapılır ve Vecihi Bey uçuş iznini alır.
Türk Havacılığı’nın gelişmesi için büyük çaba gösteren Vecihi Hürkuş bu alanda öğrenciler yetiştirmek ister ve 1932 yılında Vecihi Sivil Tayyare Mektebi isimli okulu açar. Ayrıca bu okul ilk Türk Sivil Havacılık Okulu’dur.
Türk Hava Yolları 1937 yılında Vecihi Hürkuş’u mühendislik eğitimi alması için Almanya’da bir mühendislik okuluna gönderir, Vecihi Bey 1939 yılında mezun olup ülkeye geri döndüğünde ise kendisine iki yılda mühendis olmanın imkansız olduğu söylenir ve mühendislik ruhsatı verilmez.
Ömrünü havacılığa adayan Vecihi Bey 1954 yılında Hürkuş Hava Yolları ismiyle ilk sivil hava yolu şirketini kurar fakat çeşitli kazalar ve sabotajlar sonucunda istediği başarıları elde edemeden şirketi kapatılır.
Türk Havacılığının gelişmesi için büyük çabalar gösterip ilk uçaklarımızı üreten Vecihi Hürkuş 16 Temmuz 1969 tarihinde Gülhane Askeri Tıp Akademisi Hastanesi’nde hayata gözlerini yumar.