Bugünkü paylaşımımızın konusu Fas’ın Marakeş şehrinde bulunan Kütübiyye Camisi

İlk kaynaklarda el-Mescidü’l-Muvahhidî, el-Mescidü’l-Cami gibi isimlerle anılan yapı daha sonra revaklarındaki kitapçı dükkanları ya da yakınındaki kitapçılar çarşısından dolayı Mescidü’l-Kütübiyyîn olarak bilinmeye başlar. Muvahhidlerin yaptırdığı bu eser büyük ölçüde Mağrib sanatının geleneklerine bağlı kalır. Kütübiyye Camisi Tunus’taki Kayrevan ve Endülüs’teki Kurtuba camilerinin planlarının muazzam bir şekilde bir araya getirilmiş halidir.

Cami İslam sanatının en etkileyici minarelerinden birine sahiptir. Minarenin varlığı Endülüs ve Mağrib sanatında benzer örnekleri arasında önemli bir aşama oluşturur. Kütübiyye Camisi 1130’da Muvahhid halifesi Abdülmü’min tarafından yaptırılır ancak yapının son halini alması 1184’te Ebû Yûsuf Ya’kub el-Mansûr zamanındadır.

Başlangıçta iki bitişik cami halinde olan bu eser kuzeydeki kısmının kısa bir süre içerisinde yıkılmasıyla bozulur. Bugünkü görünümünde yıkılan kısımlardan izler görmek mümkündür. Son değişiklikleri yapan el-Mansûr 1196’da önemli değişiklikler ile minareyi ekletir. 90×60 metre boyutlarındaki enine uzun cami, mihrap duvarlarına paralel bir yatay nefle ona bağlanan 17 dikey nefle ibadet mekanını oluştururken mekanın uzantısı 4’er nefli revakların açıldığı bir avludan oluşur.

Caminin abidevi minaresi yaklaşık 13 metre olup kare planlı ve 69 metre yüksekliğindedir. Üst üste oturtulan 6 odadan oluşan minarenin içindeki eğimli rampa odaların etrafından dolaşarak yukarıya ulaşır. Minarenin her bir yüzünde farklı süslemeler bulunur. Stuko kabartma geçmeler, çini şeritler ve boya ile yapılmış çiçek resimleri minarenin daha da etkileyici gözükmesine yardımcı olur. Son olarak kemerleri ikili ve tekli geçmelerle destekleyen pencereler dikkat çeker.